„Tudzież” nie oznacza „lub” ani „albo”!

Sama robiłam ten błąd: używałam „tudzież” w znaczeniu „lub” / „albo”. Ale to było niepoprawnie! Bo słowo to, użyte prawidłowo, oznacza „i”, „oraz”, „a także”.

Formalnie „tudzież” to – wg SJP PWN – spójnik używany do łączenia zdań lub innych wyrażeń, które odnoszą się do tych samych przedmiotów, osób lub faktów. Innymi słowy nie można go użyć do pojęć, które w zamyśle mają się wykluczać lub być wyborem. Jeśli więc mówiłam, że spotkanie działu zwołam w sali konferencyjnej tudzież w gabinecie, to mówiłam źle. Spotkanie bowiem nie mogło i nie miało się odbyć w obu tych miejscach jednocześnie.

„Tudzież” jest starym słowem, które w ostatnich latach przeżywa renesans…

…tylko niekoniecznie w prawidłowym znaczeniu. Poniżej kilka przykładów, jak nie należy go używać. W nich wszystkich, zamiast omawianego słowa, powinno być „lub” / „albo”:

• Muszę zatrudnić nową osobę, początkującą tudzież z doświadczeniem, obojętnie. Źle, bo do obsadzenia jest jedno stanowisko, a poziom doświadczenia przyszłego pracownika nie ma znaczenia.
• Jutro lecimy do jednego z naszych oddziałów, w Nowym Jorku tudzież Singapurze, to niespodzianka. Źle, nie polecimy przecież w tym samym czasie i tu, i tu, zwłaszcza, że mamy lecieć tylko do jednego z nich.
• Wybierz sobie biurko, możesz zająć to pod oknem tudzież pod ścianą. Źle, do wyboru jest tylko jedno miejsce.

Niewłaściwe użycie „tudzież” – rozumianego prawidłowo jako „i” / „oraz” – zmienia sens zdań, co może się przełożyć na błędną interpretację przekazu:

• Zebranie zarządu odbędzie się w środę tudzież w czwartek. Źle, jeśli zebranie ma się odbyć tylko w jednym ze wskazanych dni; dobrze, jeśli zebranie ma mieć miejsce w oba te dni.
• Najbliższy wyjazd firmowy chcemy zorganizować w górach tudzież na Mazurach. Źle, zakładając, że firma się nie rozdwoi i nie podzieli; dobrze, jeśli faktycznie w ramach wyjazdu firma odwiedzi obie te lokalizacje.
• Planujemy konferencję w formule na żywo tudzież online. Źle, jeśli konferencja ma mieć tylko jedną formę; dobrze, jeśli obie będą mieć zastosowanie.

Podsumowując: Czarne tudzież białe, to czarne oraz białe, a nie czarne lub białe. Praca tudzież życie osobiste, to praca i życie osobiste, a nie praca albo życie osobiste.