Przecinek przed „który”.

Przyjaciółka podrzuciła mi takie zdanie: „Podjęto decyzję w ramach, której zostały powzięte następujące kroki…”. Jakże często widzę w tekstach ten błąd! Wpojono nam przecież, że przed „który / która / które” trzeba postawić przecinek. Tak, ale niektórzy piszący najwyraźniej traktują to zbyt dosłownie i zapominają o innych – w cytowanym przykładzie nadrzędnych – regułach.

Owszem, przed „który / która / które” stawiamy przecinek. Jeśli jednak to słowo występuje w połączeniu wyrazowym, to przecinek należy postawić przed całym wyrażeniem:

• Zebranie, w czasie którego…
• Współpraca, podczas której…
• Zdarzenia, w wyniku których…
• Dokument, na podstawie którego…
• Dyrektorka, dla której…

Przykłady połączeń wyrazowych, które w całości poprzedzamy przecinkiem:

(z przyimkami) na którym, przy której, od/do których, wokół której, koło/około/naokoło/dookoła którego, za którą, o którym, w której, bez których, nad którymi, z którym, zza której, spod którego, poprzez których, sponad której, spomiędzy którego, podczas której, pośród których, obok którego, według której…

(w wyrażeniach) na podstawie którego, za pomocą którego, na mocy którego, w czasie której, w ramach których, w związku z którą, w nawiązaniu do której, w wyniku których…

Jest jeszcze druga zasada, według której nie stawiamy przecinka bezpośrednio przed wyrazem „który / która / które”. A mianowicie wtedy, gdy występuje przed nim spójnik „albo, ani, bądź, i, lub, oraz” – o ile ów spójnik nie jest powtórzeniem i nie rozpoczyna wtrącenia. Reguła ta dotyczy zdań współrzędnie złożonych, w których słowo „który / która / które” się powtarza, np.:

• Zeszły rok był tym, który zmienił model funkcjonowania firm i który wymusił pracę zdalną.
• Impreza świąteczna, na którą wszyscy czekali i na której miało się tyle wydarzyć, nie odbyła się.
• Lubię zadania, które mnie uczą czegoś nowego lub które są dla mnie wyzwaniem.
• Planuję odwiedzić miejsca, w których jeszcze nie byłam albo w których mam znajomych.
• Nie umiem scharakteryzować osoby, o której nic nie wiem ani której nie znam.