Ilość czy liczba? Kiedy je stosować?

Ilość pracowników czy liczba pracowników? Liczba miejsc na konferencji czy ilość miejsc na konferencji? Ilość zakażeń czy liczba zakażeń?

Kolega przypomniał mi ostatnio, że miałam napisać o tym, czy „ilość” i „liczba” mogą funkcjonować wymiennie. Nie, nie mogą. I choć w języku potocznym takie błędy można od biedy wybaczyć, to w języku formalnym, oficjalnym oraz pisanym – stanowią problem. A sprawa wydaje się prosta.

Kiedy liczba, a kiedy ilość?

Otóż liczbę stosujemy do rzeczowników policzalnych, czyli takich które możemy określić w sztukach tudzież do sumy takich samych lub podobnych jednostek, rzeczy czy zdarzeń, np.:

• W biurowcu przebywa niewielka liczba pracowników.
• Przeszacowaliśmy liczbę miejsc na konferencji.
• Zanotowano spadek liczby zakażeń.
• Maksymalna liczba osób w sklepie: 9.

Ilość zaś stosujemy do rzeczowników niepoliczalnych, czyli takich, których nie możemy określić w sztukach, tylko w jakichś innych jednostkach, np.:

• Potrzebujemy zaplanować sporą ilość czasu na to spotkanie. Czas – mierzony w godzinach, dniach, latach itd.
• Na ten projekt wydamy dużą ilość pieniędzy. Pieniądze – określane w jednostkach walut.
• Zaskoczyła mnie ilość kawy i herbaty, jaką w ciągu roku wypijamy w firmie. Kawa i herbata – mogą być liczone w filiżankach, saszetkach, kilogramach, litrach itp.
• W czasie pandemii spadła ilość wody zużywana w dzielnicy biznesowej. Woda – mierzona w litrach, szklankach, butlach, m³ itp.
• W wykonanie tego zadania włożyliśmy ogromną ilość pracy. Praca – może być mierzona np. w jednostkach czasu czy liczbie wyprodukowanych dokumentów / elementów.

A propos dokumentów – przypomniały mi o możliwym wyjątku. Otóż, gdy mówimy o naprawdę ogromnej liczbie (wielkości) czegoś, to jest dozwolone wymienne stosowanie rzeczowników „liczba” i „ilość”, np.:

• Mam do przejrzenia niezliczoną ilość / liczbę dokumentów z ostatnich 13 lat (dokumenty są policzalne, ale w tym przypadku, z uwagi na ich ogrom, można użyć słowo „ilość”).
• Z niepokojem obserwowałam drastyczny wzrost liczby / ilości bezrobotnych na świecie w czasie pandemii (bezrobotni są policzalni, ale z powodu wielkiej skali zjawiska dopuszczone jest użycie słowa j.w.).